Chique drinkgerei uit Zoetermeer
12 februari 2023
Onlangs heeft Mark Phlippeau - depotbeheerder van het Provinciaal Archeologisch Depot Zuid-Holland - een bijzonder houten voorwerp opgehaald. Het gaat om een drinkbeker op standvoet, een bokaal die voor een houtsoortdeterminatie tijdelijk aan BIAX was uitgeleend. De vijftiende-eeuwse beker is ooit door leden van de Archeologische Werkgroep Zoetermeer opgegraven aan de Dorpsstraat in Zoetermeer. Na berging werd de beker door het toenmalige ROB (nu Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de RCE) gevriesdroogd en afgewerkt met een laagje paraloid. Over de vondst heeft de Archeologische Werkgroep Zoetermeer in hun Jaarboek uit 1992 gepubliceerd, inclusieve een tekening van de vondst. De houtsoort van dit houten juweeltje bleef bijna dertig jaar onbekend.
Op BIAX zijn voor de houtsoortbepaling van de beker op de minder zichtbare plekken minuscule stukjes hout bemonsterd. Hiervan zijn preparaten vervaardigd om het hout op drie aanzichten - transversaal, radiaal en tangentiaal - op houtanatomische kenmerken met de microscoop te kunnen bestuderen. De bokaal blijkt te zijn gemaakt uit esdoornhout, waarschijnlijk van de Noorse (Acer platanoides) of de Gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus). Deze twee soorten zijn op basis van houtanatomische eigenschappen niet altijd van elkaar te onderscheiden. Het hout van esdoorn heeft een fijne nerf en is licht tot lichtgeel van kleur. Esdoorn was een meer chique houtsoort en werd niet veel toegepast voor alledaagse houten voorwerpen. Het werd onder meer gebruikt voor instrumenten en meubilair.
Dit type drinkgerei wordt zelden gevonden; en de bekers die we kennen zijn meestal van een andere lichte houtsoort gemaakt, namelijk van wilg of populier.
De gekozen houtsoort en de gedetailleerde afwerking met diep ingedraaide sierringen en een decoratief afgewerkte standvoet met kerfpatroon maken het object speciaal. Alles wijst er dan ook op dat de beker ooit op tafel van een welvarend huishouden heeft gestaan.
